Τρίτη 5 Οκτωβρίου 2010

Περαία Χώρα

Περαία Χώρα*
(Σημερινός Δήμος Λουτρακίου- Περαχώρας)

Χώρα στην Περαία = π’ρ αια = προς γη, πέρασμα

Γεωγραφική- Ιστορική θεώρηση
Ι. Γεωγραφικά η χερσόνησος των Γερανείων με ανατολικά όρια τον βασικό όγκο των Γερανείων Αιγίπλακτο (θέση Μυίγες, σημερινά Ντουσιά), τον Ισθμό- Σαρωνικό κόλπο νότια, κόλπο Αλκυονίδων, Ολμιαί και Γοργώπη λίμνη (Μαυρολίμνη) βόρεια, που εισχωρεί στον Κορινθιακό κόλπο δυτικά με αιχμή το Ακρωτήριο Ηραίου (η Μελαγκάβι), περιέχει αξιόλογες περιοχές γνωστές από μυθικούς χρόνους. Είναι η γνωστή Περαία Χώρα και μια εικόνα έχει κάποιος από το χωρίο της ιστορίας Ξενοφώντος Ελληνικά ΙV5,5, κατά την εκστρατεία του Αγησίλαου στην περιοχή της Περαίας που αναφέρει, «και πάντες δε οι στρατιώται εν ταύτη τη ημέρα πολλά τα επιτήδεα εκ των χωρίων ελάμβανον». Έχει διαχρονικότητα ζωής και ιστορίας, περιλαμβάνει δε και τις Αλκυονίδες Νήσους (Καλάνησα). Για του λόγου το αληθές οι ονομασίες περιοχών: Γοργώπις, Αλκυονίδες, Ηραίο είναι μυθικές. Αιγίπλακτο, Πείραιον, Θέρμαι είναι αρχαιοελληνικές. Σκαλωσιά, Καλάνησα, Μελαγκάβι είναι βυζαντινές. Λουτράκι, Βουλιαγμένη, Βαρδαλή είναι νεώτερες. Βέβαια υπάρχουν πάρα πολλές άλλες περιοχές που οι ονομασίες τους εντάσσονται σε αυτές τις κατηγορίες με πολύ διαχρονική ιστορία. Θα κάνω όμως την θεώρηση όπως κάνουμε στα Μαθηματικά- Γεωμετρία στα θεωρήματα, παίρνοντας τα δεδομένα (ονομασίες) αφού σας ενημερώσω ότι έχουν γίνει κατά την γνώμη μου πολλά λάθη για την ιστορία και την γεωγραφία της Περαίας Χώρας, αναφέροντας ένα μόνο. Υπάρχουν δύο λίμνες στην Περαία Χώρα, η Βουλιαγμένη και η Μαυρολίμνη. Ψάχνοντας τις ιστορικές τους ονομασίες η Βουλιαγμένη αναφέρεται σαν Εσχατιώτης η Γοργώπις. Το Εσχατιώτης σωστό, διότι είναι στην εσχατιά της χερσονήσου. Το Γοργώπις = γοργή (αγριωπή) στην όψη ειδικά για την Βουλιαγμένη που είναι εξαίσιο τοπίο (ιδιαίτερου φυσικού κάλλους) είναι σοβαρό ετυμολογικά και λογικά λάθος. Ετυμολογικά είναι Γοργώπις Λίμνη= Αγριωπή λίμνη= Μαυρολίμνη. Η ονομασία ‘’Γοργώπις’’ αναφέρεται στον ‘’Αγαμέμνωνα’’ του Αισχύλου κάνοντας την περιγραφή του μηνύματος της Νίκης των Ελλήνων στην Τροία (ιστορικό σκέλος). Στην αναφορά αυτή στο μήνυμα δια των Φρυκτωρίων ( σταθμοί φωτιάς) αναφέρεται: ΄΄ από τον Κιθαιρώνα αντικαθρεφτίστηκαν οι φωτεινές ακτίνες στην Γοργώπη και αναρριχήθηκαν στο Αιγίπλακτο΄΄. Με βάση όμως τους νόμους της οπτικής (φυσικής) δεν γίνεται ανάκλαση από Κιθαιρώνα στην Βουλιαγμένη διότι παρεμβάλλονται φυσικά εμπόδια, ενώ τούτο έγινε στην σημερινή Μαυρολίμνη, που είναι απέναντι και έχει οπτική επαφή με τον Κιθαιρώνα. Δηλαδή μονό από τα βιβλία, που έχουν κατά καιρούς γράφει, αν δεν ξέρεις τον τόπο (και γεωμετρία) δεν μπορείς να βγάλεις συμπεράσματα (θα κάνω ετυμολογίες τόπων και ιστορία στο ιστορικό σκέλος). Θεωρώ συνολικά την χερσόνησο από Ίσθμια, Σιδούντα, Σχοινούντα νότια . Βόρεια τους βρίσκεται το Λουτράκι- Θέρμαι. Βόρεια αυτού ο ορεινός όγκος της Παλαιοβούνας- Πέτρα του Βουνού, που ήταν βασικότατη Φρυκτωρία και εκεί λατρευόταν ο Απόλλων. Ανατολικά το Φαράγγι, Ζάστανι, οι Μύλοι και η Παναγία του Πράθι, που ενώ ανήκε στο Δήμο Περαχωριτών, ειδικά στα Πίσσια, τώρα ανήκει στους Αγ. Θεοδώρους. Από τους Μύλους βόρεια στο ΄΄Δερβένι΄΄ φθάνουμε στο Μακρυπλά, στην Ντουσιά και στο κάστρο της Οινόης ή Βιόκαστρο που ήταν ο κόμβος- πύλη της περιοχής βορειοανατολικά. Ανατολικά αυτού πάμε για Μεγαρίδα- Ρούμελη και δυτικά για Περαία Χώρα. Αυτός ήταν ο πρώτος αρχαίος δρόμος. Ανεβαίνοντας από Θέρμες στη Παλαιόβουνα, βρίσκουμε το Λακμάδι, Γαϊδουραλάτη και τον Όσιο Πατάπιο. Παίρνοντας ‘’ταις Πλάταις’’ των Γερανείων έχουμε τον δεύτερο Δρόμο, που ήταν πιο εύκολος (ομαλός) και είχε περισσότερες πηγές, χαρακτηριστικό και αναγκαίο των δρόμων παλαιότερα. Από τις περιοχές Αγίου Παντελεήμονα, Αγίου Γεωργίου (Χάνι Δερβένι- Γεράνειο τείχος) Πισσίων, Σκάλας φθάνουμε πάλι στο κάστρο της Οινόης. Αυτοί οι δυο δρόμοι και ο τρίτος που περνούσε από την θέση ‘’Αέρα’’ κοντά στις Σκυρωνίδες ήταν οι βασικοί δρόμοι Μωριά- Ρούμελης, Πελοποννήσου- Στερεάς Ελλάδας, όλα τα προηγούμενα χρόνια από μυθικούς ακόμα χρόνους μέχρι αρχές του 20ου αιώνα που διανοίχθηκε η Κακιά Σκάλα. Στην Περαία, το βόρειο ορεινό κομμάτι της χερσονήσου με πολλά υψίπεδα και λάκες αναπτύχθηκε η Περαία Χώρα με πολλούς οικισμούς από πρωτοελληνικούς ακόμη χρόνους. Αυτοί είναι γύρω σε Ακροπόλεις (προφυλαγμένη- λοφώδη περιοχή), τεχνοτροπία οικιστική πριν τους μυκηναϊκούς χρόνους, που σήμερα πάνω τους έχουν εκκλησίες ( ομηρικά, κλισίαις= χώροι συγκέντρωσης ανθρώπων, σήμερα Εκκλησία- Ναός) τέτοιες είναι: Σχοίνος (Μεταμόρφωσης Σωτήρος), Οινόη (Παναγία Σέλκι), Γεράνεια (Άγιος Γεώργιος) Φούσα- Μαγούλα (Άγιος Δημήτρης) Περαχώρα (Παναγία –Ταξιάρχες), Πείραιον (Παναγία Ασπροκάμπου) Κλίσιζα (Άγιος Βλάσσης) Άρε Μάδα (Αγία Τριάδα) Ηραίον (Άγιος Νικόλαος) Αιγείρα; Υπήρχαν και μικρότεροι οικισμοί γύρω από κάποια έπαυλη που θα ανήκε σε κάποιον άρχοντα, όπως στον (Άγιο Γιάννη) στο Λαχταγά, βόρειο-δυτικά της λίμνης (εκκλησία Σωτήρος) στο Μαλαγάρι (Άγιος Νικόλαος) κ.λπ. Επίσης χάνονται στα βάθη των χρόνων οι οικιστικές περιοχές: Σκάλωμα- Αγριλιός, Νησί-Ολμιαί, Στέρνα, Κτενάς. Υπάρχουν κυκλώπεια τείχη με τεχνοτροπία Μυκηναϊκή στο Ηραίο στην Λίμνη Βουλιαγμένης, στον Ασπρόκαμπο, στα Γεράνεια και αξιολογότατα υδραγωγεία στο Ηραίο και στο Πείραιο. Οι πιο πολλοί τόποι διατηρούν τα πρωτοελληνικά τους ονόματα με την ομηρική κατάληξη θι που εκφράζει το χαρακτηριστικό της περιοχής, πχ λέμθι= περιοχή λινών (πατητηριών σταφυλιών), Σούρθι= περιοχή σουρώματος των νερών, λιούσθι περιοχή υγρασίας κ.λπ. καθώς και στην πρωτοελληνική ονομασία της Άρα= περιοχή (Αρούρα, ομηρικά) πχ Άρε-Μάδα= περιοχή μεγάλη, Άρα Κούκιτ΄= περιοχή κούκι (κόκκινο).
        Οι ονομασίες περιοχών είναι έννοιες που στην ετυμολογία τους δείχνουν το ΄΄ιδιαίτερο΄΄ χαρακτηριστικό τους (ιστορικό- περιβαλλοντικό) πχ Φούσα= φύσημος (ομηρικά) περιοχή= γόνιμος, ευκολοφύτρωτος. Βουλιαγμένη (γεωλογικό φαινόμενο βουλιάγματος- κατακρήμνισης και εισχώρησης υδάτων). Άλλα περισσότερα ιστορικά και εννοιολογικά στοιχεία θα γράψω στο επόμενο άρθρο για την Περαία Χώρα.
        Πάντως οι στίχοι του Ελύτη: ‘’Μ΄ έχτισες μέσα στα βουνά μ’ έκλεισες μεσ’ τη θάλασσα’’, αποδίδουν πλήρως την εικόνα του φυσικού περιβάλλοντος της Περαίας Χώρας .


Παπαδημητρίου Αναστάσιος
Μαθηματικός- Δάσκαλος

*Άρθρο του έτους 2007

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου